Πλατεία Αριστοτέλους 6-2-16

Ελλάδα ... πρωτοσέλιδη

Χθες βράδυ γύρω στις 11 ... η κεντρική σελίδα του cnn.com είχε ως πρώτο θέμα το προσφυγικό ... με έμφαση σε διαφαινόμενη αλλαγή στάσης έναντι των μεταναστών στην Ευρώπη (και σχετικά συμβάντα σε Σουηδία και Μεγάλη Βρετανία) ... αλλά και τρεις υπότιτλους-συνδέσμους σχετιζόμενους με την Ελλάδα: η πρόταση για Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για τους νησιώτες του Αιγαίου, η επιχειρούμενη εγκατάσταση προσφύγων και μεταναστών στις παλιές Ολυμπιακές εγκαταστάσεις του 2004, και οι θάνατοι και διασώσεις στην Λέσβο. (Σήμερα το πρωί πάλι στην κεντρική σελίδα υπάρχει είδηση-σύνδεσμος με τίτλο "Θα είμασταν τέρατα αν δεν το κάναμε αυτό" και εκτενή πλέον αναφορά στην προσπάθεια των νησιωτών να σώσουν και βοηθήσουν πρόσφυγες και μετανάστες.)

Χριστουγεννιάτικη βιτρίνα ...

... από το βιντεάδικο της γειτονιάς:

in Mazedonien

Χριστούγεννα στην Αυστρία, χωρίς χιόνια, αλλά με γρήγορο πέρασμα από το γνωστό χιονοδρομικό κέντρο Kitzbuhel όπου στον περίβολο του Ναού της Παναγίας (Liebfrauenkirche) στις παρυφές του χωριού ... ανάμεσα στους τάφους επίλεκτων τέκνων, θανόντων σε μεγάλη γενικώς ηλικία, το μάτι μου έπιασε και έναν τάφο που φιλοξενεί -- ή απλώς μνημονεύει -- και κάποιον Josef Obernauer γεννημένο το 1914 με ημερομηνία θανάτου 15-9-1944 ... και την λιτή υποσημείωση in Mazedonien: υπηρετήσας στα Ναζιστικά Στρατεύματα Κατοχής που σκοτώθηκε -- και πιθανώς θάφτηκε -- λίγο πριν από την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, κάπου στην Μακεδονία (ίσως στην Ελληνική (μάχη με αντάρτες), πιθανότερο στην Γιουγκοσλαβική (μάχη με Βουλγάρους ... κατόπιν της κήρυξης πολέμου στην Γερμανία από την Βουλγαρία στις 9-9-1944 -- πληροφορία από τον αναγνώστη του παρόντος Alexander Amarilios). Δυστυχώς δεν σκέφθηκα να πω την σύντροφο να βγάλει μια φωτογραφία ... αλλά κατά ευτυχή συγκυρία η Λένα φωτογράφισε τα μνήματα γενικώς με δική της πρωτοβουλία, και ο συγκεκριμένος τάφος είναι ο δεύτερος από αριστερά:

Σίγουρα με άγγιξε η ιστορία αυτού του στρατιώτη ή αξιωματικού που άφησε αυτό το πανέμορφο μέρος, με ή χωρίς την θέληση του, χάριν μιας τερατώδους ιδεολογίας που του κόστισε τελικά την ζωή σε χώρα μακρινή ... τόσο που την ανέφερα απόψε σε γνωστό μου ιστορικό που συνάντησα τυχαία στην Εγνατία ... για να μάθω ότι εκεί, στο Grand Hotel του Kitzbuhel, γράφτηκε η τελευταία πράξη του Ελληνικού δοσιλογισμού: έφυγαν από την Ελλάδα και πήγαν στην Βιένννη με σκοπό να γίνουν κυβέρνηση όταν και αν θα επέστρεφαν οι Γερμανοί, και έφυγαν και από την Βιέννη  λόγω προέλασης των Σοβιετικών, καταφεύγοντας στο Μεγάλο Ξενοδοχείο του Kitzbuhel, με επικεφαλής τον Έκτορα Τσιρονίκο!

ΑΝΑΠΑΥΘΕΙΤΕ ΕΝ ΕΙΡΗΝΗ: Andreas Obernauer, Maria Obernauer, Josef Obernauer, Harold (?) Obernauer

Την 1η Σεπτεμβρίου οι εκπρόσωποι της Ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας (ΟΜΜ) του ΕΛΑΣ και της γερμανικής στρατιωτικής διοίκησης Θεσσαλονίκης-Αιγαίου υπογράφουν στο Λειβάδι Χαλκιδικής στρατιωτικό σύμφωνο. Με το σύμφωνο αυτό ο ΕΛΑΣ φέρεται να αναλαμβάνει τη δέσμευση να μην εμποδίσει την υποχώρηση του γερμανικού στρατού και η γερμανική πλευρά να δεσμεύεται στο να διατάξει την αποχώρηση των Ταγμάτων Ασφαλείας από τη Θεσσαλονίκη, την οποία στη συνέχεια θα παραδώσει στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ και στο ΕΑΜ

Σύρου πρόσφυγος διήγησις ατελής

Ταξιδέψαμε στην θάλασσα για μια ώρα. Ύστερα συναντήσαμε ένα άλλο σκάφος. Δεν καταλάβαμε ότι ήταν η αστυνομία [το Λιμενικό]. Φίλοι μας είχαν πει να μην σταματήσουμε γιατί θα μας γυρίσουνε στην Τουρκία. Δεν γνωρίζουμε την Ελληνική γλώσσα. Δεν καταλαβαίνουμε τι λένε. Έλεγαν να σταματήσουμε το σκάφος.

Κρατήσαμε τα παιδιά και φωνάξαμε στους αστυνομικούς [λιμενικούς] "Έχουμε παιδιά!" ...Το σκάφος τρυπήθηκε και πέσαμε στο νερό. Ήμουν στην θάλασσα για 45 λεπτά πριν μας ανασύρουν...

Μας βοήθησαν να βγούμε έξω. Αλλά γιατί το κάνουν με αυτόν τον τρόπο; Μη μας βοηθάτε με τον δύσκολο τρόπο. Βοηθήστε μας με τον εύκολο τρόπο. 

Τα παραπάνω βρίσκονται στο τέλος της δεύτερης ενότητας (Is It Illegal to Be a Refugee?) του άρθρου The Terrible Flight from the Killing (New York Review of Books, 22 Οκτωβρίου 2015) του Hugh Eakin, senior editor στην New York Review of Books και μέλος του Pulitzer Center on Crisis Reporting. Είτε σκόπιμα είτε όχι, και σίγουρα μέσα στην απελπισία του(ς), ο 34-χρονος Σύρος πρόσφυγας -- ή, ακόμη χειρότερα, ο ίδιος ο συγγραφέας του άρθρου* -- δίνει την εντύπωση ότι το Λιμενικό μας διεμβόλισε, έστω και κατά λάθος, το σκάφος τους (the boat was punctured), adding insult to injury: λες και δεν έφτανε η παλιά τακτική να τρυπούν οι ίδιοι οι πρόσφυγες το σκάφος ώστε να αναγκασθούν οι λιμενικοί να τους ανασύρουν από την θάλασσα**, δίνεται τώρα και η εντύπωση, μέσω αποσιώπησης, ότι τρυπούν και βουλιάζουν τα προσφυγικά σκάφη οι Έλληνες λιμενικοί ... "βοηθώντας τους πρόσφυγες με τον δύσκολο, και όχι με τον εύκολο, τρόπο" (Don't help us the hard way. Help us the easy way.)!

*ως συν-συγγραφέας του βιβλίου Flight from Syria -- Refygee Stories, ο συγγραφέας του παραπάνω άρθρου μάλλον όφειλε να γνωρίζει περισσότερα...

**βεβαίως η τακτική αυτή δεν χρησιμοποιείται από τότε που η Ελλάδα ουσιαστικά αποφάσισε/αναγκάστηκε να μην ελέγχει τα θαλάσσια σύνορα της...

[Δεν θέλω να πάρω εδώ θέση επί του προσφυγικού ζητήματος γενικότερα. Έγραψα απλώς τα παραπάνω ως μια ακόμη προσπάθεια καταγραφής -- μέσω επισήμανσης μιας 'λεπτομέρειας' σε ένα κατά τα άλλα εύστοχο άρθρο -- των τεράστιων διλημμάτων και παραλογισμών που θέτει για όλους η προσφυγική κρίση.]

Θερινοί αντίλαλοι: τα δίκαια των Δικαίων

Στον απόηχο του καλοκαιριού, και πριν αρχίσουν τα μετεκλογικά μελτέμια ... κλέβω λίγο χρόνο για να παραθέσω εδώ δύο Χριστουγεννιάτικα τραγουδάκια (ηλικίας 58 ετών) που πρόλαβε και μοιράστηκε μαζί μου ο καλοκαιρινός γείτονας Δημήτρης Νιμτσιούδης από την Ζυρίχη (και από τα Δίκαια του Έβρου, απώτερα και 'απέναντι' δηλαδή από το Καβακλί της Βόρειας (Βουλγαρικής) Θράκης (Ανατολικής Ρωμυλίας)): τα  τραγούδια αυτά μου τα τραγούδησε ο Δημήτρης/Τζίμης/Μήτσος το πρωί της 4ης Σεπτεμβρίου 2015, και τα κατέγραψα όπως μπορούσα, χωρίς μαγνητόφωνο ή στενογραφία, αναλαμβάνοντας πλήρως την ευθύνη για τις όποιες παρανοήσεις ή παραποιήσεις.

[Τραγουδιόνταν εναλλάξ από δύο τετράδες νέων ανδρών, πόρτα-πόρτα σαν κάλαντα, με τα μισά κέρδη στην εκκλησία και τα άλλα μισά 'στα κλαρίνα'^ υπήρχαν και άλλα τραγούδια, καθώς το ευχετήριο άσμα άλλαζε ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, την οικογενειακή κατάσταση,κλπ (Η αρχή ήταν όμως πάντα η ίδια: άνοιξε πόρτα μου άνοιξε, άνοιξε πόρτα καναρίνα, έχω δυο λόγια να σου πω, κι αυτά είναι ζαχαρένια.)]

Κάλαντα νέου αγοριού

Να πούμε και του Χρήστου μας ένα καλό τραγούδι,
η μάνα του τον έλουζε Σαββάτο κι όλη μέρα,
και τη Δευτέρα το πρωί
από το χέρι του τον πιάνει
από το χέρι του τον έπαιρνε
και στο σχολειό τον πάει
κι ο δάσκαλος τον ρώτησε
και πως καλά το λέει
παιδί μου πούναι το χαρτί 
και που το καλαμάρι
τα γράμματα είναι στο χαρτί
κι ο νους μου στην αγάπη*
να ζεις και νάσαι Χρήστος μας
πάντα τραγούδι νάχεις
μανούλα σου να σε χαρεί
μπαμπάς να σε κερδίζει 

*εδώ ρώτησα τον πληροφοριοδότη μου τι απέγινε το καλαμάρι ... και άκρη δεν βγήκε :-)

Κάλαντα ανύπανδρου άνδρα

Να πούμε και του Γιώργου μας ένα καλό τραγούδι,
η μάνα του τον στόλιζε δέκα λογιών μετάξι,
με κόκκινο με κίτρινο 
μ άσπρο και με γαλάζιο
στους ουρανούς το γύριζε, 
στους κάμπους το τυλίγει,
και μεσ τη μέση της θάλασσας
κάθονται και το υφαίνουν
καντίνος είναι ο αργαλειός
καντίνος και το χτένι,
του Γιώργου είν ο αργαλειός,
του Γιώργου και το χτένι

   

Ένας άλλος Επιτάφιος

... που απόμεινα ξερό δεντρί σε χιονισμένο κάμπο ...

Από την Αρκαδική Ραψωδία του Ηλία Σιμόπουλου και την Τρίτη Ανθολογία του Γιάννη Σπανού ... Ο Θρήνος της Μάνας (τραγουδισμένος από την Αρλέτα):

Όλη τη μέρα που `λειπες το σπίτι μας ρημάδι.
Κι όμως πώς ήταν όμορφα σαν γύριζες το βράδυ
Κι ας τρώγαμε ξερό ψωμί κι ας έλειπε το λάδι.

Κι ας έλειπαν τα κάρβουνα φτάνει που ήσουν κοντά μου.
Αχ πως στο κάθε χτύπημα της πόρτας η καρδιά μου
Ραγίζουνταν, αγόρι μου, και μου `φευγε η λαλιά μου.

Θυμάσαι τις τριανταφυλλιές μπροστά στο περιβόλι
Που ανθίζανε την άνοιξη και πια στην κάθε σκόλη
Γιομίζαμε τριαντάφυλλα την αγκαλιά μας όλη.

Κι ο γέρος ο πατέρας σου καμάρωνε κι αντάμα
Καμάρωνα κι η δόλια εγώ, κι αν έκλαιγα τι θάμα! 
Περσότερο ξαλάφρωνε η καρδιά μου από το κλάμα.

Μεγάλωσες. Δε μ’ άκουγες. Έφευγες όλη μέρα. 
Κι όταν τα βράδια μου `λεγες «Η Λευτεριά μητέρα 
Θα ρθεί» μ’ άγγιζαν την καρδιά τα λόγια σαν φοβέρα. 

Μ’ αν μου `φευγες πρωί πρωί, προτού να φέξει, μόνος
Κι αργοκυλούσαν οι ώρες μου, κάθε στιγμή ένας χρόνος
Το `ξερα πως θα γύριζες κι ήταν γλυκός ο πόνος.

Τώρα στο παραγώνι μας κουβαριασμένη ρέβω
Σαν αστραποκαμένη ελιά και πια δε σε γυρεύω
Τι `ναι ψηλός ο ανήφορος και δεν μπορώ ν’ ανέβω.

Γιατί δεν άκουες, γιόκα μου, τη μάνα που σ’ εγέννα;
Κι αν έρθει τώρα η Λευτεριά πουν’ όλα ρημαγμένα
Τι να την κάνω, αγόρι μου γλυκό, χωρίς εσένα;

Ξεχωρίζει βεβαίως ο όρος "αστραποκαμένη (ελιά)": μια απλή διαδικτυακή αναζήτηση μας δίνει και αστραποκαμένη οξυά (που 'ταν μια κρύα βρύση, κει 'χαν οι κλέφτες μάζωξη) και αστραποκαμένη καρυ(δι)ά (εκεί που βγαίνει ένα στοιχειό) και αστραποκαμένη ιτιά (οπόχει αντάρα ΄ς την κορφή και καταχνιά ΄ς τη μέση) που στην πηγή της έπεσε το δαχτυλίδι, και, χωρίς την παρομοίωση, αστραποκαμένη μάνα (Παλαμάς, Γεωργοβασίλης), και, για να μην ξεχνάμε, "αστραποκαμένη (από την αστραποχάλαζην) Πόλη":  

Καράβιν εκατέβαινε’ς μέρη της Τενέδου,

και κάτεργον το απάντησε,

στέκει κι αναρωτά το.

Καράβιν πόθεν έρχεσαι

και πόθεν κατεβαίνεις;

Έρχομαι απ’ τ’ ανάθεμα

κ’ εις το βαρύν το σκότος,

απ’ την αστραποχάλαζην

απ’ την ανεμοζάλην

από την Πόλιν έρχομαι

την αστραποκαμένη

εγώ γομάριν δεν βαστώ

αμέ μαντάτα φέρνω

κακά δια τους Χριστιανούς,

πικρά και θολωμένα.

Οι Τουρκιώται ήρθασιν,

επήρασιν την πόλην,

απώλεσαν τους Χριστιανούς

εκεί και πανταχόθεν.

[Από Το ανακάλημα της Κωνσταντινουπόλεως]

ΑΣΤΡΑΠΟΚΑΜΕΝΟΣ ΑΙΩΝΟΒΙΟΣ ΕΛΑΤΟΣ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΑΚΟ (ΛΕΟΝΤΙΤΟ ΑΡΓΙΘΕΑΣ) -- Νίκος Γραμμένος